Streekgeschiedenis in een modern jasje Liemers Museum heropent op 21 december in Turmac Cultuurfabriek

ZEVENAAR – 21 december 2021, op de kop af veertig jaar na de geboorte in Havezate Mathena, heropent Kunstwerk! Liemers Museum de deuren op hemelsbreeds tweehonderd meter van zijn wieg in de Turmac Cultuurfabriek. Hoofd Ingrid Mens kan haar geluk niet op.”Mensen, ook onze meest trouwe fans, zullen verrast zijn.”

Door Susan Wiendels

Het vernieuwde Liemers Museum herbergt nog steeds de geschiedenis en schatten van de streek, maar daar houdt elke overeenkomst op. De omgeving, het historische gebouw en de moderne manier van presenteren maken van een bezoek een compleet andere beleving dan voorheen aan de Kerkstraat 27. Daar was het museum na 2008 neergestreken. Tijdelijk, voor slechts vier jaar, was de bedoeling. Dat werden er uiteindelijk tien.“Na vier jaar was eigenlijk al bekend dat we deze kant op zouden gaan,” blikt Ingrid Mens terug. Met het ene been nog aan de ene kant en de andere aan de overkant van de straat, was het voor haar soms moeilijk om visie en richting te geven aan de toekomst van het museum. “Je bent dan vooral bezig met de bedrijfsprocessen en niet met de inhoud. Dat veranderde toen we het fusieproces ingingen om tot één stichting culturele voorzieningen te komen: Kunstwerk! We zijn dat proces ingegaan vanuit de inhoud. Vanaf het begin zagen we de ontwikkelkansen voor de toekomst.” Lachend: “Ik ben met de inhoud begonnen en ik eindig met de inhoud.”

Beleeffunctie

De wensen en interesses van het publiek staan centraal in het vernieuwde Liemers Museum. De bewaarfunctie, het oorspronkelijke doel, is naar de achtergrond verdwenen en heeft ruimte gemaakt voor de beleeffunctie. “En dat terwijl we met 340 m2 zelfs iets minder ruimte hebben dan voorheen.” Uitgangspunt is niet de Nederlandse geschiedenis; de Liemerse hoogtepunten vormen de basis, daaraan wordt de vaderlandse historie gekoppeld. Precies andersom dus. In de zoektocht naar het op een moderne manier tentoonstellen in een historisch gebouw werd de hulp ingeroepen van ruimtelijk vormgever Opera Concept & Design uit Amsterdam. Ingrid Mens: “We zochten een organisatie met veel ervaring die ons bij de hand kon nemen zonder het proces van ons over te nemen We kijken altijd eerst in onze eigen omgeving, maar moesten al snel verder kijken. Wij waren zo gewend aan kamers en lage ruimtes, nu hadden we één grotere ruimte. Dat bood ons mogelijkheden, maar de vraag is hoe je dat dan doet. Dit bureau had zeer veel ervaring met het inrichten van grote musea. Vanaf het eerste gesprek was er sprake van een mooie wisselwerking.” 

Entresol

De in het oog springende entresol kwam uit de koker van het ontwerpbureau. De podiumtrap, die begane vloer en de verdieping verbindt, biedt plekken aan bijvoorbeeld groepen scholieren om even te chillen. Links na de ingang is op de muur de presentatie ‘Dit is de Liemers’ geprojecteerd, 2,5 bij 3 meter groot. Rechts hangen verschillende geschilderde portretten van beroemde streekgenoten. “Allemaal toeschouwers van hun tijd net zoals wij toeschouwers in onze tijd zijn.”

Streekgenoten

Wie na de animatie doorloopt maakt een chronologische reis door de tijd. Niet op de traditionele manier in vitrines, maar veel beeldender en ruimtelijker in 3D. “We laten dingen zien in de context waarin ze gebruikt werden. Dat wisselen we af met filmpjes, fotomateriaal, audiofragmenten en animaties.” Bij de totstandkoming van deze (audio)visuele middelen deed het Liemers Museum nadrukkelijk een beroep op streekgenoten. “Die kennen de Liemers. Ik hoef jou ook niet uit te leggen wat dit gebied zo bijzonder maakt. Dan heb je aan weinig woorden genoeg.” Zo bedacht Zevenaarder Michiel Klaassen enkele animaties en heeft Jan Verhagen de oude plaatsnamen ingesproken bij een kaart. “Zijn stem is daar uitermate geschikt voor.” Verhagen speelde ook een voorname rol bij de selectie; Emiel Smit leverde een belangrijke bijdrage in de communicatie tussen beeld en tekst. 

Zes eilanden

In het midden van het museum bevinden zich zes eilanden met een thema: natuurhistorie, wonen, de waterkraan en op de eerste verdieping verenigingen, bedrijvigheid en als vreemde eend in de bijt de Tweede Wereldoorlog. “Deze eilanden zijn variabel. In het eiland bedrijvigheid beginnen we bijvoorbeeld met de baksteenindustrie,” legt Ingrid Mens uit. In de loop van volgend jaar komt er nog een speciaal eiland bij: Limes, dat sinds dit jaar tot Werelderfgoed behoort.

Drie mannen

Een mooi detail is dat het museum haar geschiedenis levend houdt door een eerbetoon aan de drie mannen van het eerste uur: oprichters Jot Akkermans, Ton Veltman en de eerste directeur Henny Visscher. In het halletje van de entreeruimte hangt een reliëf van Visscher; de kantoorruimte is vernoemd naar Ton Veltman en de depotruimte naar Jot Akkermans. Ingrid Mens: “Er zijn daarna nog wel meer personen geweest die een belangrijke rol hebben gespeeld, maar deze drie hebben de basis van dit prachtige museum gelegd.”
Trots overheerst. Niet alleen op de inrichting van het Liemers Museum en de collectie. “Ik vind het geweldig dat we in een omgeving zitten met heel veel dynamiek en een breed cultureel aanbod van goede kwaliteit. In ons oude pand kreeg je een kopje koffie. Dat was best gezellig, maar hier hebben we een volwaardige horecavoorziening. Er gebeurt hier van alles. Je kunt een film pakken, een goed boek lezen, een cursus volgen een modern streekmuseum bezoeken, mensen zullen zich hier welkom voelen. De samenwerking tussen alle partijen heeft tot iets geweldigs geleid.”

Van de redactie