‘Hij is het geweten van Nederland’ Chris van de Ven schrijft één van de negentig brieven aan jarige Jan

LIEMERS - Voor zijn negentigste verjaardag, op vijftien november, kreeg Jan Terlouw een boek met ‘Negentig brieven aan de jarige Jan’. Vanwege Terlouws veelvuldige betrokkenheid bij HOPE XXL werd Chris van de Ven ook gevraagd een brief te schrijven. Op 28 november was de officiële presentatie van het boek waarbij mede-briefschrijvers als Youp van ´t Hek, Twan Huis, Eppo van Nispen tot Sevenaer, Thom de Graaf, Marianne Thieme ook aanwezig waren. Een paar dagen daarvoor was Van de Ven al thuis bij Terlouw uitgenodigd voor het in ontvangst nemen van het boek en voor een oorkonde met onderscheiding van de stichting Maatschapwij.

“Voor mij is Terlouw, wetenschapper, schrijver, oud-politicus, voorbeeld én de meest vooraanstaande Nederlander. En ik ben niet de enige die er zo over denkt”, zegt Van de Ven, die doelt op de brieven uit het boek. “Hij draait er niet omheen, is helder in zijn analyses, is sympathiek en ongelooflijk betrokken: Het Geweten van Nederland”.

Belangrijk voor HOPE XXL

Het was niet de eerste keer dat Van de Ven de nestor van HOPE XXL thuis opzocht. Vanaf 2008 is er veel contact geweest en zoals uit zijn brief aan Terlouw blijkt, is deze voor het project HOPE XXL heel belangrijk geweest. Zo schreef Terlouw ook het tussenwoord in het omkeerboek Max Havelaar/Pax Havelaar. Hierin wordt de geschiedenis van HOPE XXL verteld. Een stichting die streeft naar een wereld waar mensen hun leven met acht waarderen.

Tranen

Terlouw is ook betrokken bij het op stapel staande kinderboek “Max en het geheim van de Havelaar’, waar Multatuliaan Van de Ven momenteel aan werkt. “Het was ontroerend om de altijd zo stabiele Jan Terlouw in tranen te zien, toen hij sprak, nadat het boek hem officieel was overhandigd. “Ik zit vaak niet verlegen om woorden, maar nu komen er tranen van blijdschap en geluk”, zei Terlouw. En dat was niet alleen bij hem!”

‘Voor altijd Jan’ wordt uitgeven door: The Optimist B.V.

Hieronder volgt de brief die Chris van de Ven aan Jan Terlouw schreef.

Beste Jan, (we mochten Jan zeggen!)

Het zal dertien jaar geleden zijn. De jongeren van HOPE XXL vroegen of je met hen in gesprek wilde gaan. Die zondagochtend in Duiven zullen we nooit vergeten. We wilden, naast de Declaration of Human Rights, de Declaration of Things we have to do opstellen. De Liemers List noemden we die. Een lijst met tachtig punten, een richtlijn die, bij uitvoering, zorgdraagt voor een wereld waarop, aan het einde van deze eeuw de mensen, hun leven met een acht waarderen. Geen Utopia, geen tien, maar een acht, Oktopia! Cum laude is prachtig en laat daarbij ruimte voor tegenslag en narigheid die ook een onderdeel van het leven zijn. 

We wilden op basis van redelijkheid, billijkheid, dus gezond verstand, los van politiek en religies, dit manifest opstellen en aan de Verenigde Naties in New York aanbieden. Daar zouden ze enthousiast flauwvallen van zoveel redelijk vernuft en het gedachtegoed in concrete acties gaan uitvoeren. 

Vanaf dag een wisten we dat we een coalitie moesten vormen tussen jong en oud. We dachten direct aan Meneer Terlouw. (we zeiden toen nog Meneer tegen je!) We benaderden je en je zei meteen ja tegen een welhaast absurd idee. Je kwam, nam de jongeren serieus, gaf wenken en adviezen. 

We vroegen je expliciet: ’Meneer Terlouw, is het naïef wat we willen bereiken?’

‘Wellicht is het naïef, maar niets doen is erger’, een antwoord dat ons al die jaren op de been hield en ons beschermde tegen schimpscheuten, pessimisten en hen die de hoop hebben opgegeven. Altijd hoop houden. Niet door af te wachten, maar juist door in actie te komen, want hoop verloren, al verloren! Het is je plicht optimistisch te zijn en te blijven werken aan een betere wereld. ‘Het gaat niet vanzelf. Solidariteit moet je organiseren’, ook zo’n Terlouw-inzicht die we ter harte hebben genomen. 

Het hele concept ontplofte waar we bij stonden. Overheid en Vfonds zagen de potentie van HOPE XXL. Het was Ad Melkert die zei, ‘wil je naar de VN, dan moet je zorgen dat je alle jongeren van alle werelddelen de kans geeft om mee te spreken over jullie Liemers List’. Dat deden we. Conferentie in Leiden met Europese jongeren. Koffi Annan kwam ze toespreken nadat Van Rompuy de conferentie had geopend en Balkenende zijn verhaal had gedaan. Later, volgde in het Vredespaleis met jongeren uit Afrika, Azië en Amerika. 

Je hebt zeker twintig keer een bijdrage geleverd aan een van onze bijeenkomsten. Wij zijn al meer dan tien keer bij de VN geweest. We presenteerden daar onze lijst, ze vielen níet flauw!

Dus was je erbij in De Liemers toen we alle burgemeesters, rectoren en wethouders hadden uitgenodigd en het plan oppakten om van De Liemers De Valley Of Happiness te maken. We beginnen in De Liemers en waaieren daarna uit over de wereld. Want van VN, top down, is een pad vol modder. ‘Show, don’t tell’!

Beste Jan, zonder jou was het nooit wat geworden met HOPE XXL. Ik hoor je nu denken: ‘Jawel, jullie hadden ook zonder mij een heel eind…’. Ik vraag het me af. Ik vraag het me werkelijk af. 

Het is namelijk niet alleen wat je zegt, wat je doet, wat je adviseert. Niet alleen je enthousiasme, je luisterend oor, je fantastische verhalen, je oogopslag, je gastvrijheid, je manier om te motiveren, je billijkheid, je bereidwilligheid, je glimlach… en zo kan ik eindeloos doorgaan. 

Een van onze jongeren, Jan de Grauw, zei het na een gesprek met jou heel bondig: ‘Wat een lieve man!’
En zó is dat!

Van harte gefeliciteerd
Meneer Van de Ven (zeg maar Chris!)